Stop het samenwerken: Ga samen innoveren!

Geplaatst op 10 / 04 / 2014

Samenwerken kan (bijna) iedereen. Er zijn maar weinig mensen die van zichzelf zullen zeggen dat ze niet kunnen samenwerken. En als dat zo is, dan kan je het maar beter weten. Zo ook de organisaties in het sociale domein. Samenwerken is het devies. Samenwerken is de oplossing voor alles lijkt het wel. Maar samenwerken dient een doel en is niet een oplossing op zich. We moeten juist innoveren om de transitie te realiseren. Gemeenten moeten bijvoorbeeld eerst een heldere visie voor ogen hebben. Samenwerken is vervolgens een middel. En het ene middel werkt beter dan het andere.

In de wijkteams moeten bijna alle oplossingen ontstaan die elders vaak nog niet gerealiseerd zijn. Er is een waar geloof ontstaan in deze oplossing. Er zijn veel methoden, aanbieders en trainers die het samenwerken, de teamsamenwerking, gaan bevorderen en het druk krijgen de komende jaren. Maar het vraagstuk is hier veel fundamenteler: kunnen de wijkteams echt innovatief zijn?! In de bestaande orde is dat natuurlijk lastig. Kan een wijkverpleegkundige bijvoorbeeld oplossingen voor een burger realiseren die de eigen organisatie voor die persoon minder (gefinancierde) productie oplevert? Een oplossing die beter aansluit bij de burger, maar minder bij het belang van de organisatie? Ja, af en toe natuurlijk, maar wanneer gaat het knellen?!

Dit soort constructies blijft vragen om problemen. Bestaande organisaties en instituten zullen daarom van karakter moeten veranderen. Als dat onvoldoende gebeurt, dan is er een grote kans op re-regulering. Weliswaar op een andere plaats, nu in de wijk, maar wel gebaseerd op de bestaande verhoudingen.

En waarom dan? Waarom moeten we schudden aan onze organisatie? We hebben toch een mooi product en vervullen een belangrijke rol voor onze cliënten, hoor ik u denken. Ik begrijp het vaak ook wel. Als de ambities niet scherp zijn, waarom zou je dan? Op gemeentelijk niveau zal heel helder moeten worden welke ambities en innovatie men de komende jaren voor ogen heeft. Kim Putters, SCP, heeft het zelfs over een morele agenda. Zonder heldere visie zal de transitie onvoldoende richting krijgen.

En een institutionele agenda. Maar we werken toch al samen? Hoor ik u alweer denken. Jos van der Lans schrijft: ‘Vast staat dat de omvang van de transities en de onzekerheden die er mee gemoeid zijn gemeenten in veel opzichten met een ongewisse operatie opzadelt, want niemand weet precies hoe die nieuwe lokaal georganiseerde verzorgingsstaat in de wijken precies vorm zal krijgen. Er is geen

blauwdruk. Er kan ook niet iets uitgerold worden. Het is zoeken, uitproberen, experimenteren.’ En samenwerken is hierbij een middel. En het ene middel werkt beter dan het andere. Iedereen zal in het samenspel kritisch naar de eigen rol en positie moeten kijken en de bereidheid hebben hierin te bewegen. En dat ontstaat niet vanzelf. Hier zijn nieuwe manieren van organiseren voor nodig, die niet meer het eigen belang, of organisatiebelang als uitgangspunt hanteren. Smeerolie voor het wijkteams is dan niet voldoende.

Welke nieuwe manieren van organiseren gaat jouw gemeente de komende tijd oppakken?! Ik ben benieuwd. De decentralisaties brengen een enorme, fundamentele, veranderopgave met zich mee. Gaan we verder institutionaliseren, en werken vanuit vaste rolpatronen, of ontstaat er lokaal ruimte om van elkaar te leren, en met elkaar te ontwikkelen en zo te innoveren? Iedereen worstelt met hoe de krimp te realiseren en toch kwaliteit en een goed perspectief te bieden.

De bekende vormen van samenwerken en afstemmen werken onvoldoende voor de maatschappelijke opgaven die we onszelf stellen. Zie bijvoorbeeld dit rapport van Vilans. Het daadwerkelijk veranderen van rol en positie van iedere betrokken partij is nodig. Vanuit Drift schreef men daar laatst een goed essay over: http://www.drift.eur.nl/?p=7820

Maar hoe doe je dat, met elkaar veranderen van rol?

Vooral als je ambitie is om niet verder te institutionaliseren, maar dingen fundamenteel anders te doen, op basis van een houdbare visie. Dat is een intens proces, met consequenties voor alle deelnemers, omdat het eigen belang niet meer voorop staat. De Projectenbrigade organiseert transitiebijeenkomsten om met elkaar nieuwe manieren van organiseren te ontwikkelen en toe te passen om een echte transitie in onze samenleving te realiseren. Interesse?! Heb je een eigen vraagstuk? Meld je aan!  Bijvoorbeeld

28 april 2014, in Utrecht.
http://www.projectenbrigade.nl/actueel/transitiebijeenkomsten-inspiratie-en-oplossingen-voor-organiseren-3-0/