Verankering

Geplaatst op 18 / 12 / 2012

Je kent het vast wel uit eigen ervaring: er is een mooi project uitgevoerd, maar de borging laat nog wat op zich wachten, of je kent iemand die een vernieuwend initiatief heeft genomen, maar de voet niet tussen de deur krijgt bij grote maatschappelijke organisaties. Je kan op 100 plekken als ‘best practice’ te boek staan, maar als het vervolg uitblijft, dan knaagt er toch iets…

Wat willen we het liefst?!

Iedereen wil het liefst resultaat van zijn werk zien. Niet alleen een conclusie of een rapport, maar de daadwerkelijke toepassing van het oorspronkelijke idee in de praktijk, gedragen en uitgevoerd door relevante partijen en persoen. Of een manager van een zelfsturend team wil het ook echt uit het team zelf laten komen.

Belangen en drijfveren

Verraderlijk genoeg klinkt de term verankering als iets uit een handboek, dat je volgens gerichte handelingen, met het juiste gereedschap en de juiste middelen, goed kan realiseren. Met bouten en moeren. Dan staat het en krijg je het niet meer weg. Degelijk.

Verankering ontstaat door het traject niet bij een project te laten… In de traditionele benadering van projectmanagement kent een project een afgebakend doel, dat planmatig bereikt kan worden. Het breder doorvoeren hiervan kent heel andere condities en kan niet op een dergelijke lineaire wijze gerealiseerd worden. Is de organisatie een systeem, dat van bovenaf te beïnvloeden is, of zijn het juist de sociale interacties tussen mensen die de organisatie vormen? Hoe strak de projectorganisatie ook, de rest van de organisatie, of de groep van organisaties waar mee wordt samengewerkt, gaat zijn eigen weg. Of de burger, waar het toch vaak voor bedoeld was, gaat zijn eigen weg of maakt andere keuzes…

Afhankelijkheid van autonome organisaties. Het is lastig om met resultaten van een (tijdelijk) project verankerd te raken bij andere partijen die het verder brengen. Want dat is vaak de opgave.  Hoe pak je dit aan? Hoe kan je omgaan met belangen, aansluiten bij anderen, de toegevoegde waarde duidelijk maken?! Naast kennis van het politieke of belangenspel is co-creatie een van de belangrijkste oplossingsrichtingen. Co-creatie is een vorm van samenwerking, waarbij alle deelnemers invloed hebben op het proces en het resultaat. Voorwaarden voor succesvolle co-creatie zijn gelijkwaardigheid van de deelnemers, wederkerigheid, openheid en vertrouwen. Dat is nogal wat, en in veel situaties niet het geval. Durf je bijvoorbeeld zelf buiten je eigen speelveld te kijken? Sta je open voor verbinding met anderen? Of moet toch echt jouw idee gerealiseerd worden zoals jij het voor ogen hebt?

En geld dan?

Is dat niet makkelijker? Jazeker, geld lijkt vaak te helpen. Meestal zien we als oplossing voor ons probleem iemand voor ons met een grote zak met geld. En, is de gedachte, met een goed idee en degelijk werk, komt er dan vast ook een degelijk resultaat… Maar dat is in deze context een zeer beperkte garantie voor succes (waar dit in de bouw vaak wel zo is).

In de wereld van de projectenbrigade lijkt het vaak te gaan over politiek, toevallige kansen, dieper liggende drijfveren en het inschatten van belangen. Verankering heeft er alles mee te maken dat je het oorspronkelijke projectidee ook daadwerkelijk gerealiseerd wilt zien: de resultaten worden daadwerkelijk ingezet. Er is maatschappelijk resultaat.

Een andere relevante term in dit verband is verduurzaming. De capaciteit om ‘voort te bestaan’. De scope is dan de lange termijn, met oog voor alle belangen.  Vanuit de ecologie worden drie belangen samen genomen: de economische, sociale en het milieu. Een belangrijke verduurzamingsaspect in dit domein is de vraag: ‘Is de oplossing houdbaar, ook op langere termijn en vanuit het perspectief van de niet-direct betrokkenen (maar die wel effect ervaart)?”. Dit betekent o.a. niet alleen kijken naar de belangen van alle partijen, het collectieve, maar ook het belang van de individuele cliënt die centraal staat (individuele perspectief) of toekomstige generaties. Integraal. Integraal is dan niet een omslachtige manier om iedereen er bij te betrekken, maar een manier om tot de essentie te komen.

In sommige domeinen is de urgentie om op deze manier naar de toekomst te kijken hoog. De zorg is daar een voorbeeld van. Alleen al vanwege de betaalbaarheid is de zorg op dit moment niet toekomstbestendig georganiseerd. Organisaties zullen op andere manieren moeten gaan werken. De oplossingen hiervoor zijn niet binnen de muren van 1 organisatie te realiseren. Aan belangen vasthouden is hier geen garantie voor succes.

Processen van anderen

Verankering heeft natuurlijk veel te maken met commitment. Met de visie en kaders. En met concrete resultaten, dat overtuigt. De andere thema’s van de projectenbrigade. Maar het gaat dieper. Dieper op de menselijke processen en de processen die bij organisaties en (democratische) organen spelen. Een verbindende visie is dan vaak nog niet voldoende om verankering te realiseren. Het gaat over belangen, concurrentie, strategisch inzicht, timing, het benoemen van rollen en verwachtingen, keuzes maken, toegevoegde waarde, opdrachtgever en opdrachtnemerschap. De ‘oude’ manier van hier mee omgaan is meegaan met de principes die hier heersen. Dus waar concurrentie heerst wordt jij een concurrent. Waar politiek speelt ga jij politiek slim handelen. Dat is de ene weg. De andere weg staat bij dit thema centraal.  Kortom, het aangaan van echte verbindingen en het weten aan te sluiten bij processen van anderen. Co-creatie ontstaat pas echt als je je eigen overtuigingen kan loslaten. En dat laatste is natuurlijk een verwarrende term bij een degelijk onderwerp als verankering…