Een scherpe visie: het begin of het einde?!

Geplaatst op 31 / 01 / 2014

Ik heb de afgelopen jaren heel wat projectplannen, plannen van aanpak, veranderplannen voorbij zien komen. Wat mij telkens opvalt is dat men vaak heel goed weet op te schrijven ‘wat’ men wil gaan doen. En wanneer het af is. Aan de slag! zou je zeggen.

De reden waarom, wat nu echt het achterliggende doel was, moest ik er vaak tussen de regels uit halen. Ik vroeg dan regelmatig ‘waarom wil je dit doen?’ ‘Wat is de achterliggende visie?’ Dat zijn de ‘vervelende vragen’. En ik weet ook wel dat niet alles van te voren scherp te krijgen is. Vaak is het een zoektocht. Je voelt dat er iets moet veranderen, maar je weet nog niet precies waar het je zal brengen.

Een voorbeeld is het introduceren van zelfsturing in de zorg. Hot. De redenatie is meestal ‘we willen meer zelfsturing’. En dat klinkt sympathiek en logisch. Maar zelfsturing is de beschrijving van dat wat je wilt gaan doen, een middel, en niet waar je aan wilt bijdragen. Want is die zelfsturing alleen maar bedoeld om het personeel te motiveren? En als dat zo is, gaat dat dan ook zo werken?

Wat ik ook regelmatig hoor en zie is de variant ‘een beetje zelfsturing’. Omdat je voelt dat de zaken niet helemaal lekker lopen, of omdat de buurman het ook doet. Of omdat je overhead wilt reduceren. Maar verder verandert er niets. Heb je dan van te voren goed bedacht wat je anders wilt? Maar wat gaat er straks dan daadwerkelijk anders? Wat wil je als organisatie bereiken? Een ander voorbeeld komt uit de hoek van ketenzorg. Daar is de redenatie vaak: we willen meer samenwerken om beter samen te werken. U voelt e’m al.

Ik ben van mening dat in heel veel organisaties, verandertrajecten en samenwerkingsverbanden onvoldoende scherp is wat de visie er achter is. Als je weet waarom je dingen anders gaat doen, ontstaat er ook ruimte en richting om de dingen anders te gaan doen, zonder van te voren een waterdicht plan te hebben. En je weet veel scherper aan welk resultaat je uiteindelijk wilt bijdragen.

Het antwoord van de projectleiders of de organisatieadviseurs op mijn vragen was vaak: men komt er gaandeweg wel achter, omdat men merkt dat de aanpak onvoldoende is. Of: Maar als men dat van te voren allemaal bedenkt, dan begint men er niet aan. Dat haalt de vaart er uit. Dus laten we het nu maar zo doen…

De visie komt dan wel, aan het einde. Fascinerend vind ik dat. Het feit dát er iets gebeurt is dan belangrijker dan wat er precies gebeurt. Toch is mijn ervaring ondertussen dat trajecten die ofwel deze visie van te voren scherp hebben of aan het begin van het traject met elkaar de ruimte nemen om deze visie scherp te krijgen tot veel betere resultaten leiden. Een heldere visie is dus het begin.

Maar absoluut wil ik hier niet in zijn. En dat komt niet alleen doordat ik heb gezien dat sommige activiteiten tot hele mooie, onbedoelde, effecten kunnen leiden, maar ook door het bijgevoegde filmpje, dat begint bij de lancering van Apollo 8, in 1968. Men landt nog niet op de maan, maar vliegt er een rondje om heen.

Een ongelofelijke prestatie. Met als doel: een mens op de maan. En het fascinerende is dat men in de film aangeeft dat de focus totaal was gericht op het ‘naar de maan gaan’, maar toen het moment kwam waarop de astronauten en de hele wereld voor het eerst door de camerabeelden, terugkeken naar de aarde er een heel ander perspectief ontstond op de missie… Een van de astronauten:“We weren’t thinking about looking back at the earth, but now we have done it, that may well have been the most important reason we went.”  Bekijk de eerste twee minuten.

OVERVIEW from Planetary Collective on Vimeo.