Gemeenten in transitie

Geplaatst op 19 / 10 / 2014

Op 1 januari 2015 zijn de decentralisaties in het sociale domein in uw gemeente een feit. Met lokale oplossingen waar u straks trots op wil zijn. In oktober stelde de gemeenteraad een integraal beleidsplan sociaal domein vast. Er ligt nu overal in het land erg veel nadruk op hoe de decentralisaties op korte termijn te realiseren. 

Veel tijd voor de vraag wat daar mee te bereiken lijkt er daarbij niet te zijn. Terwijl dat nu juist de kern van de transformatie is.

Want 1 januari 2015 is niet het einde van een ingewikkeld beleids- en inkoopproces, maar het begin. Met die ervaringen moeten we eind 2015 met elkaar kunnen afspreken welke resultaten en ambities echt bij de nieuwe verhoudingen passen. Dat zijn democratische keuzes, waar beleidsruimte voor nodig is. Op dit deel van de website vindt u materiaal dat hier aan bijdraagt. Bijvoorbeeld in het verslag dat hiernaast is opgenomen, of bij de subthema’s.

 

De overheid wil steeds minder van bovenaf, via regelgeving en budgetten bereiken. Organisaties zien ook steeds meer in dat sturen van bovenaf zijn beperkingen heeft en werken bijvoorbeeld aan zelfsturende teams. Burgers nemen initiatieven in allerlei domeinen die raken aan het publieke.

Hoe kan je hier mee omgaan? Als je minder via bekende wegen als controle, sturen, afrekenen wil inrichten, wat is dan het alternatief? En als gemeente, hoe doe je dat nu, als je aan het eind van het jaar toch weer de budgetten moet afrekenen?! Met de aanstaande decentralisaties in het sociaal domein zullen burgers meer maatschappelijke verantwoordelijkheid en initiatief moeten nemen en gemeenten en organisaties zich anders moeten gaan opstellen en handelen.

De gemeente is in transitie. En dat is zoeken. Om te beginnen bij de gemeenteraad. Want de gemeenteraad is uiteindelijk het formeel democratisch orgaan, startpunt van deze verandering. 

Ik krijg de indruk dat veel gemeenteraden schipperen, enerzijds tussen afstand (‘regie’) en anderzijds heel concrete vragen: gaat het wel goed per 1 januari, valt er niemand tussen wal en schip? Maar komt de rol van de raad zo wel tot zijn recht?!

In gesprekken merk ik dat velen vinden dat er nog wel een slag te slaan is in het sociaal domein. Alleen waar en hoe? Velen geven aan: Ik wil vooral weten of de transitie wel goed verloopt. Maar wanneer is het dan goed? En ging de raad nu over de uitvoering (of die wel goed gaat) of juist over belangrijke keuzes?!

Via de inkoopprocessen, regionale samenwerking e.d. is al een groot deel van de lokale budgetruimte verdwenen. En dat terwijl uiteindelijk de gemeenteraad verantwoordelijk is voor het te voeren beleid. Ook al wordt dat vaak niet zo ervaren: De politiek is óók onderdeel van de transitie, en niet alleen een regisseur op afstand!

Veel is nog steeds in ontwikkeling geven anderen aan. De vraag is of de raad dat proces laat afhangen van het spel tussen gemeentebestuur en veld, of dat hier nog een aantal spelregels over af te spreken is. Wij denken dat laatste. Wat voor resultaten hebben we het bijvoorbeeld met elkaar over? Tevreden burgers, minder klachten, financiële resultaten? Of echte maatschappelijke resultaten?

En natuurlijk, er wordt overal naar resultaten gekeken en gevraagd. Maar resultaten benoemen, én meten, zonder te weten wat echt nodig is, is onnodig institutionaliserend. 1 indicator er bij en het hele veld houdt zich bezig met de verantwoording. En beoordeelt de burger de dienstverlening uiteindelijk met een 7. Wat zegt u dat aan het eind van 2015?! We hebben het goed gedaan, er waren geen echte calamiteiten?!

De gemeenteraad gaat over de ambities. Willen we bijvoorbeeld dat ouderen langer thuis kunnen blijven wonen omdat dit bijdraagt aan hun welbevinden? Of verdelen we weer de taken, bijvoorbeeld in de jeugdzorg, en blijft het zoeken naar de samenhang?! In plaats van ingewikkelde afspraken en samenwerkingsrelaties moet weer helder worden waar de afspraken voor bedoeld zijn. En de politiek verantwoordelijke daarvoor bent u, als raadslid.

Dat betekent niet dat de raad het in zijn eentje moet oplossen. De vraag is ook of dat verstandig is (en wel bij deze transitie past!). Want, weet u wat een ‘goed’ resultaat is?! Ik kan daar op papier van alles over vastleggen, maar wat nu echt in die ene wijk in uw gemeente nodig is, dat weet ik niet. Dat doe je daar, met elkaar. En daar legt u in de gemeenteraad binnenkort de kaders voor vast. Vóór de begroting 2015. Want 1 januari 2015 is niet het einde van een ingewikkeld beleidsproces, maar het begin.

En op welke wijze, en met wie, komt u tot deze ambities? Wie evalueert dat? Dat zijn spelregels waar de raad wel degelijk over gaat. Dat zijn niet zoveel spelregels, maar ze zijn wel erg relevant! Daar kan u als gemeenteraadslid het verschil maken. De rest is bij wijze van spreken ‘uitvoering’. Inderdaad, lastige uitvoering, maar niet de kern van de zaak. En ze kosten nu wel al uw aandacht…

Daarom voert de Projectenbrigade met raadsleden het gesprek hierover. U vindt hier de uitkomsten van het gesprek dat we voerden op 15 oktober 2014.

Wilt u met ons meedenken en praten, meldt u dan aan via de Projectenbrigade, een collectief van vrijwilligers met hart voor het sociaal domein.