Stakeholder of shareholder?!

Geplaatst op 30 / 01 / 2014

We maken het sociale domein in onze samenleving, noodgedwongen, complex. De traditionele uitvoeringsorganisatie is langzaam aan het verdwijnen, zoniet, al verdwenen. De klassieke manier van organiseren is te duur geworden, te bevoogdend, en is te sterk naar de ‘kolommen’ georganiseerd.

Tegelijkertijd stellen we onszelf steeds meer ambities die niet meer binnen muren van 1 organisatie gerealiseerd kunnen worden. Althans waarvan het hoogst onwaarschijnlijk is dat 1 organisatie alleen dat kan doen. Bijvoorbeeld het creëren van veilige woonwijken, samenhang in de jeugdzorg, etc. Kortom samenwerken is hier een voorwaarde voor succes. Tenminste, er moet worden samengewerkt. Maar hoe ziet die samenwerking er uit als je die ambities écht wilt halen?!

 Het vraagt strategische en fundamentele keuzes ten aanzien van de rol en positie van de organisaties in het publieke domein. Het is in mijn ogen een transitie van stakeholders naar shareholders. Waarbij een stakeholder staat voor een belanghebbende en een shareholder voor iemand of een partij die een aandeel levert in een maatschappelijke oplossing.

Verschillende sectoren wordt de komende jaren flink opgeschud. Zo verdwijnen bijvoorbeeld de verzorgingstehuizen op termijn grotendeels en worden veel AWBZ-taken overgeheveld naar de zorgverzekeraars en de gemeenten. Met de decentralisaties, transities in het sociale beleid, de hervorming van de langdurende zorg versnelt de overheid dit proces. Wat vooral betekent dat er steeds méér wordt samengewerkt en er minder voor de burger wordt bedacht.

Een verandering die in de kern gaat over het de-institutionaliseren. En de spanning doet zich momenteel voornamelijk voor bij de ‘stakeholders’, in de transformatie van hun eigen rol en positie. Een heel begrijpelijke worsteling. We werken nog binnen oude paradigma’s terwijl er nieuwe nodig zijn. We vallen als stakeholders over elkaar heen bij het inrichten van buurtteams en andere samenwerkingsverbanden. Maar het ontbreekt vaak aan zicht op de concrete resultaten die we hiermee willen bereiken. Als je jezelf positioneert als shareholder in een maatschappelijke kwestie zal je direct anders kijken naar de buitenwereld. Ben je onderdeel van het probleem of onderdeel van de oplossing?!

En hiermee werken we onszelf ook weer een beetje in de nesten, want samenwerken is duur EN lastig. Patrick Kenis adviseert zelfs om bij voorkeur niet samen te werken als dat niet nodig is. Tenzij het onderwerp zo complex is dat het niet anders kan. En dat begint er zo langzamerhand wel op te lijken in grote delen van de publieke sector.

Ondertussen zijn de traditionele organisaties nog wel dominant, ook al spreekt Jan Rotmans van een systeemcrisis. En dat is ook goed te begrijpen. Economische en bedrijfsmatige modellen houden op bij de traditionele hiërarchische organisatie. Die begrijpen we. Het nieuwe nog niet.

Om de transitie te realiseren zijn bestaande partijen bezig met hervormen en treden nieuwe toe. Ik herken drie strategieën in het veld:

- verbreden. Bestuurders geven richting aan nieuwe netwerkstructuren en werken aan de kanteling van de organisatie.

– innoveren in een onderling arrangement. Een selecte groep partijen zorgt voor oplossingen voor specifieke situaties. De toegevoegde waarde van de spelers is vaak scherp en afgebakend.

– regie voeren. Een grotere speler bepaalt richting en zorgt voor realisatiekracht.

Iedere aanpak heeft zijn specifieke kracht, maar ook tekortkomingen. De netwerken die ontstaan zijn vaak te breed, bevatten te veel partijen, waarbij de toegevoegde waarde van iedere partij niet helder is en het doel te algemeen. De samenwerking met een sterke regisseur legt de focus vaak op al bestaande oplossingen, trekt zich daar op terug en ontbeert vaak integraliteit. Kortom kleine veranderingen op grote schaal. Innovatiearrangementen die ik zie richten zich vaak op 1 deelaspect. Kortom grote veranderingen op kleine schaal.

Het gevaar blijft dat we samenwerken om het samenwerken. Is het wel helder genoeg waar de samenwerking aan moet bijdragen?! Hoog tijd dat niet meer de vorm of het aanbod, maar het inhoudelijk resultaat centraal staat. En dat in de samenwerking helder is welke shareholders er zijn in een maatschappelijk vraagstuk. Want laten we wel wezen, we spreken hier nog steeds over de publieke sector.

Bijkomende voordeel van de shareholders-benadering is dat de rol en positie van de burger ook meteen helder is: de burger is tevens shareholder. Hoeven we de burger niet meer gekunsteld in het midden van al die figuurtjes te positioneren. Burgers zijn namelijk niet het maatschappelijk vraagstuk, maar onderdeel van de oplossing…

Wie wil er concreet met deze shareholdersbenadering aan de slag? Laat het ons weten en meld je aan!

Meer informatie: http://www.projectenbrigade.nl/actueel/transitiebijeenkomsten-inspiratie-en-oplossingen-voor-organiseren-3-0/